Yến sào chia làm 3 loại chính: huyết yến, hồng yến và bạch yến. Huyết yến là loại tổ yến có màu đỏ tươi, có giá cao nhất trong số các màu vì số lượng rất ít. Đứng thứ hai là hồng yến, thường có màu cam nhưng màu sắc có thể thay đổi từ màu vỏ quýt đến màu vàng lòng đỏ trứng gà, màu càng đậm thì giá càng cao. Hồng yến giống như huyết yến về giá cả và sự hiếm hoi. Cả hai loại này chiếm chưa đầy 10% tổng sản lượng tổ yến trên thị trường thế giới. Thông dụng nhất là bạch yến, chiếm 90% còn lại trên thị trường thế giới, mỗi năm thu hoạch 3-4 lần nên giá cả phải chăng.

Huyết yến có thực sự quý hơn các loại yến khác?

Cho đến nay, nguyên nhân tại sao tổ yến có màu khác nhau vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi. Theo những người dân nhiều đời sống bằng nghề bắt tổ yến ở các vùng Khánh Hòa – Nha Trang, Tuy Hòa – Phú Yên… những con chim yến già hoặc chim yến trong mùa thức ăn hiếm hoi vẫn miệt mài làm tổ trong lúc kiệt sức, máu từ mép rỉ ra quyện vào nước dãi để xây tổ khiến cho tổ có màu sắc đỏ hồng.Bên cạnh đó, nhiều giả thuyết khác cho rằng tác động của nhiệt độ, độ ẩm hoặc thức ăn của yến tạo ra. Ý kiến của một số nhà khoa hoạc lại cho rằng nếu con chim yến làm tổ trên các vách đá có màu đỏ và thấm nước rỉ ra từ các khe đá (chứa nhiều oxyde sắt)  thì sẽ có màu đỏ…Theo đông y, tổ yến có vị ngọt, tính bình, tác dụng vào các kinh phế và vị. Có tác dụng dưỡng âm, bổ phế, tiêu đàm, trừ ho định suyễn, dùng trong các chứng ho hen, khái huyết, suy nhược cơ thể. Ngoài ra, tổ yến còn dùng để chưng cách thủy với táo tàu, hạt sen, hoài sơn, nhân sâm, đương quy, kỷ tử… làm thuốc bổ dưỡng cho người già yếu.

Theo tây y, yến sào nói chung rất giàu chất khoáng (kể cả khoáng vi lượng), glucosamin thiên nhiên (là yếu tố cần thiết tạo nên sụn khớp) và hoàn toàn không chứa chất béo, nên rất bổ dưỡng, dễ tiêu hoá hấp thụ. Thành phần chất đạm trong yến sào cũng rất cao: yến huyết Đà Nẵng (54,4%), yến huyết Nha Trang (56,9%), yến trắng Nha Trang (53,8 %), yến trắng Đà Nẵng (55%), yến trắng Quy Nhơn (54,4%), yến trắng Singapore (56,3%). Như vậy có thể thấy không có sự khác biệt lắm giữa yến huyết và yến trắng về thành phần đạm.

Nghiên cứu chi tiết hơn thành phần chất đạm, cho thấy yến sào không chứa các protein và axít alginic của rong tảo. Điều này chứng minh yến sào làm bằng nước miếng chim yến chứ không phải rong tảo. Yến sào cũng không chứa hồng cầu và các phức chất hem của huyết mà chứa rất nhiều sắt. Yến huyết vì vậy không phải do máu chim yến mà do thành phần sắt trong đá có màu đỏ của sườn núi tạo nên.

Như vậy, việc giá cả của huyết yến đắt hơn nhiều lần so với yến trắng phải chăng chỉ là do nó quá hiếm nên thành quý vậy thôi.

Bao nhiêu người đã tốn tiền mua huyết yến nhuộm màu?

Yến sào đặc biệt được ưa chuộng ở một số nước châu Á như Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia… Trong các nhà hàng ở Hong Kong, một bát súp tổ yến có giá dao động từ 30-100 USD (khoảng hơn 600.000 đồng – 2 triệu đồng). Ở Việt Nam hiện có khá nhiều công ty, doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm từ yến sào với giá thành khác nhau. Riêng với yến huyết, giá cho 100 gr hiện được rao bán với giá khoảng trêm dưới 20 triệu đồng. Còn với bạch yến, sau khi chế biến thường có giá từ vào trăm ngàn đến vài triệu đồng mỗi hộp.

Mặc dù chưa thực sự chứng minh được giá trị vượt trội của huyết yến so với bạch yến nhưng vì sự đắt đỏ của nó, thời gian gần đây, trên thị trường xuất hiện nhiều loại huyết yến bị làm giả để trục lợi, đánh lừa người tiêu dùng.

Vài ngày trước, cơ quan chức năng Chiết Giang (Trung Quốc) đã phát hiện lượng nitrit vượt ngưỡng cho phép, có thể gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng trên một số sản phẩm yến huyết nhập khẩu từ Malaysia. Ông Su Zhi Xiong, Chủ tịch Liên đoàn các doanh nghiệp khai thác tổ yến tại Perak Malaysia cho rằng một số cơ sở chăn nuôi yến ở nước này đã cố tình thêm hóa chất nitrite để tạo ra nhiều huyết yến, nhằm bán được nhiều hơn để kiếm lời vì mặt hàng này luôn rất hút khách. Một số đại lý cũng thừa nhận hầu như tất cả tổ yến huyết trên thị trường là yến sào bình thường đã được nhuộm đỏ.

Trên thị trường Việt Nam hiện chưa phát hiện yến huyết bị làm giả đồng thời cũng có khá nhiều công ty, nhà sản xuất trong nước đưa các sản phẩm chế biến từ yến sào ra thị trường nên nếu lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng thì người tiêu dùng hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng.

Một số món ăn, bài thuốc quý từ yến sào

Món yến sào có thể ăn bất cứ giờ nào trong ngày, có thể sử dụng khi nóng, nguội, lạnh mà không có tác dụng xấu. Tốt nhất nên ăn yến sào vào lúc dạ dày trống rỗng, hoặc buổi tối, trước khi đi ngủ, hoặc dùng 1 chén súp yến sào lúc sáng sớm.

Để làm thuốc hoặc làm món ăn, người ta ngâm tổ yến vào nước ấm trong hai giờ cho nở ra, nhặt bỏ tạp chất và lông chim nếu có, rồi rửa sạch, để ráo. Cho yến vào chưng cách thuỷ với gà ác, gà giò, bồ câu và gia vị hay các vị thuốc nói trên hoặc chưng với đường phèn để ăn.